Nhật Bản luôn là một đất nước có những nét văn hóa vô cùng đặc sắc và tinh tế.Xứ sở mặt trời mọc với nền văn hóa lâu đời từ lâu đã mang đến thế giới một nét nghệ thuật truyền thống đặc sắc của người Nhật – nghệ thuật thưởng thức trà đạo.
Từ khoảng cuối thế kỉ 12, nghệ thuật trà đạo bắt đầu thật sự phát triển và gắn bó với đời sống của người Nhật cũng như văn hóa Nhật Bản. Theo truyền thuyết Nhật, vào khoảng thời gian đó, có vị cao tăng người Nhật là sư Eisai (1141-1215), sang Trung Hoa để tham vấn học đạo. Khi trở về nước, ngài mang theo một số hạt trà về trồng trong sân chùa. Sau này chính Eisai đã sáng tác ra cuốn “Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký”, nội dung ghi lại mọi chuyện liên quan tới thú uống trà.
-
Trà đạo trong một tách trà
Trà đạo không chỉ đơn thuần là phép tắc uống trà, mà còn là một phương tiện hữu hiệu nhằm làm trong sạch tâm hồn bằng cách hòa mình với thiên nhiên, từ đó tu tâm dưỡng tính để đạt giác ngộ. Bốn nguyên tắc cơ bản của Trà đạo bao gồm Hòa – Kính – Thanh – Tịch.
Hòa: sự hòa hợp, sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên; giữa người uống trà, người pha trà cùng các dụng cụ pha trà, từ đó tạo nên một mối quan hệ khăng khít và gắn kết với nhau.
Kính: thể hiện sự tôn trọng, kính trọng đối với mọi người xung quanh và đối với các dụng cụ pha trà.
Thanh: thánh thiện, thanh khiết, bao dung với vạn vật xung quanh và thể hiện sự khiêm nhường trong mỗi người.
Tịch: thể hiện sự vắng lặng, tịnh tâm trong tâm hồn mỗi người từ đó mang đến cảm giác an nhiên và hạnh phúc.
-
Quy chuẩn pha trà đạo của Nhật Bản.
a, Nước pha trà
Tuyệt đối không bao giờ dùng nước đang sôi để pha trà đối với tất cả các loại trà Nhật Bản, trà xanh, hay trà bột dùng trong lễ dâng trà. Nước pha trà luôn phải được giữ trong một bình thủy hay được nấu trong một ấm kim khí không đậy nắp được đun trên bồn than rất yếu để giữ nước luôn ở khoảng 80 – 90 độ C.
b, Dụng cụ pha trà
Phải làm ấm dụng cụ: ấm pha trà và tách uống trà được tráng bằng nước sôi trong bình thủy để làm ấm dụng cụ, sau đó dùng khăn lau khô trước khi sử dụng.
Ngay việc cho trà vào ấm pha trà cũng không thể tùy tiện mà phụ thuộc vào từng loại trà khác nhau. Với loại trà ngon cỡ trung bình, người ta thường tính cho một người khách khoảng một muỗng cà phê trà xanh nhưng nếu dưới 3 người khách thì lượng trà sẽ được cho nhiều hơn một chút để tránh quá nhạt.
c, Các bước pha trà
Đối với loại trà xanh cỡ trung bình, công đoạn “pha trà” được chia thành 3 lần:
Lần thứ nhất: Trà được pha với nước nóng ở khoảng 60 độ C rồi ngấm trà khoảng 2 phút trước khi rót cho khách. Nước sôi từ bình thủy được rót ra một bình trà khác (hay chén tống) để giảm nhiệt độ trước khi rót vào bình pha trà. Nước pha trà lần đầu luôn được coi là đậm đà nhất, mùi vị trà thấm vào vị giác nhiều nhất.
Lần thứ hai: Trà được pha với nước nóng khoảng 80 độ C trong khoảng 30-40 giây. Nước được vào ấm pha trà rồi lắc nhẹ ấm và rót ra tách cho khách. Nước cũng được rót qua bình trung gian nhưng nhanh hơn để có nhiệt độ như mong muốn. Đối với những người pha trà quen thuộc, họ có thể điều chỉnh nhiệt độ từ bình thủy rót vào bình pha trà bằng các thủ thuật như rót nước thật chậm, để cao vòi nước trên bình pha trà… Nước trà thứ hai tuy đã mất đi chút ít vị trà nhưng vẫn dậy hương trà thơm ngon tạo nên nét độc đáo của trà xanh Nhật Bản.
Lần thứ ba: Nước pha ở nhiệt độ khoảng 90 độ C, cũng khoảng 30- 40 giây. Sau khi qua các giai đoạn rót vào bình thủy, từ bình thủy rót vào ấm pha trà, nước chỉ còn ở nhiệt độ khoảng 90 độ C nên có thể được rót trực tiếp từ bình thủy vào ấm trà.
Đối với những loại trà ngon đặc biệt, người ta có thể pha trà lần thứ 4 hay lần thứ 5 (cách thức pha như lần thứ 3) mà nước trà vẫn xanh và còn mùi vị.
Khi pha trà còn cần phải chú ý đến lượng nước pha trà sao cho vừa đủ để mỗi lần rót trà cho khách phải hết trọn vẹn nước trong bình pha trà. Nếu còn sót lại sẽ làm giảm chất lượng của lần uống trà kế tiếp vì sai nhiệt độ và làm mất màu xanh của trà.
Trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, điều “cấm kị” khi rót trà là không bao giờ rót trà cho khách một lần đầy tách rồi rót tiếp cho người khách kế tiếp. Bởi điều này sẽ dẫn tới sự khác biệt về độ đậm nhạt của nước trà trong mỗi tách cũng như không đều về lượng trà trong mỗi tách. Do đó, tất cả các tách của khách đều được đặt trong khay trà rồi rót theo thứ tự 1, 2, 3, 4… rót lần đầu khoảng 30ml (cho mỗi tách, cỡ lớn 70 ml), sau đó rót lần thứ hai với thứ tự ngược lại 4, 3, 2,1 mỗi lần khoảng 20ml (sao cho mỗi tách có tổng cộng 50ml nước trà) nếu còn dư chút ít trong bình, nên phân đều cho các tách. Sau đó mới đưa mời khách.
d, Bánh ăn kèm
Người Nhật thường ăn kèm một vài loại bánh ngọt khi thưởng trà để làm gia tăng hương vị của trà. Loại bánh được sử dụng để ăn kèm với trà đạo Nhật Bản nhiều nhất là wagashi, vị ngọt thanh của wagashi hòa quyện cùng vị đắng của trà xanh tạo nên một vị khó tả, nhẹ nhàng lâng lâng khó có thể kiếm được ở bất kỳ món ẩm thực nào.
Một lưu ý nữa là phải ăn hết bánh trong miệng rồi mới uống trà, không nên vừa ăn vừa uống, có thể mới cảm nhận hết được hương vị độc đáo khi thưởng thức trà đạo Nhật Bản.
Cầu kỳ mà độc đáo, tinh tế, từ lâu nghệ thuật trà đạo đã trở thành nét văn hóa đặc trưng của người Nhật. Con người hòa mình vào không gian dìu dịu hương thơm của trà khiến cho tâm hồn trở nên thư thái, nhẹ nhõm, khác hẳn với cuộc sống xung quanh vốn ồn ào, tấp nập, đầy bon chen.
3, Các địa điểm trải nghiệm trà đạo tại Nhật Bản
a, Hội trường Kitayama Kyoto
Địa chỉ: 61, Kamogawa-cho, Kita-ku, Thành phố Kyoto, Tỉnh Kyoto
Thời gian mở cửa: Từ thứ 3 - Chủ Nhật (9h30 - 16h30) - theo giờ địa phương.
Hội trường Kitayama Kyoto - địa điểm thưởng thức trà đạo Nhật Bản
Kitayama Kyoto là địa điểm thưởng thức trà đạo Nhật Bản được nhiều du khách lựa chọn khi đến đây. Đây chắc chắn đây sẽ là địa điểm thú vị để cho du khách khám phá văn hóa trà đạo Nhật Bản.
b, Bảo tàng nghệ thuật Tokyo Suntory
Địa chỉ: 9-7-4 Akasaka, Minato-ku, Tokyo Midtown, Tokyo
Thời gian mở cửa: Thứ 2, 4, 5, 6, 7, Chủ Nhật (10h00 - 18h00) - theo giờ địa
Tokyo Suntory là một bảo tàng nghệ thuật, trong đó có 1 phòng trà “ Huynto”. Đến với địa điểm này mọi người có thể khám phá và thưởng thức phong cách uống trà của người Nhật cũng như thưởng thức những món trái cây thơm ngon của vùng này.
Hy vọng qua bài viết trên, giúp bạn đã hiểu hơn về nguồn gốc trà đạo Nhật Bản, sức hút của bộ môn đầy nghệ thuật mà vô cùng kỳ công Nhật Bản; nét đẹp trong văn hóa trà đạo Nhật Bản.